Alles wat je moet weten over spataders in de benen

Spataders in de benen komen vaak voor en heel wat mensen hebben er last van, vooral vrouwen. De dikke, kronkelende en knobbelige aders zien er niet alleen niet zo mooi uit, ze kunnen ook tot ongemak leiden en soms zelfs tot ernstige complicaties. In dit artikel lees je waarom spataders in de benen ontstaan, maar ook hoe je ze kunt herkennen, voorkomen en behandelen.

Wat zijn spataders in de benen?

Spataders zijn abnormale, permanent uitgezette aders van het oppervlakkige veneuze netwerk van de onderste ledematen. Het gaat vaak om uitgezette, kronkelende aders die een patroon vormen onder de huid van de kuit, maar ze kunnen ook voorkomen ter hoogte van de dij of zelfs de lies. Spataders zijn een veelvoorkomend symptoom van veneuze ziekte. Lees zeker ons artikel over veneuze ziekte om hier meer over te weten en de aandoening te verlichten.

Hoe krijg je spataders in de benen?

Aders beschikken over kleppen die het bloed terug naar het hart helpen te stuwen. Spataders in de benen duiken meestal op wanneer die kleppen defect zijn en het bloed in de verkeerde richting gaat stromen of zich gaat opstapelen. Ze kunnen ook veroorzaakt worden door een veneuze verwijding of, in bepaalde gevallen, door een diepe veneuze trombose.

Bepaalde factoren werken chronische veneuze insufficiëntie en dus spataders in de hand:

• Erfelijkheid. Genetische aanleg is een van de belangrijkste risicofactoren voor spataders. Het risico neemt toe naargelang het aantal familieleden dat er last van heeft.
• Geslacht. Vrouwen zijn vatbaarder voor spataders dan mannen, vooral als gevolg van hormonale veranderingen tijdens de zwangerschap en in de menopauze.
• Leeftijd. Het risico op spataders neemt toe met de leeftijd, omdat het aderstelsel verzwakt raakt en moeite heeft om een regelmatige bloedsomloop te verzekeren.
• Obesitas en overgewicht. Overtollig gewicht zorgt voor extra druk op de aders, waardoor ze uitzetten en kunnen vervormen.
• Zittende levensstijl. Te weinig lichaamsbeweging kan de bloedsomloop verstoren en bijdragen tot de ontwikkeling van spataders.
• Te lang rechtstaan. Gedurende lange tijd rechtstaan heeft ook een impact op de bloedsomloop, en dus op de veneuze terugkeer.
• Blootstelling aan warmte. De herhaalde blootstelling aan een warmtebron zoals de zon of de sauna kan leiden tot een verwijding van de aders, wat het gevoel van vermoeide benen versterkt.
• Chronische constipatie. Constipatie oefent een permanente druk uit op het aderstelsel in de benen, wat het risico op de vorming van spataders verhoogt.

Symptomen van spataders in de benen

Spataders in de benen zien er ofwel uit als dunne, blauwachtige of paarse bloedvaten onder de huid, of als dikke, gezwollen en kronkelige aders. Los van het esthetische aspect, kunnen ze ook tot ongemakken leiden:

• Een zwaar gevoel of pijn in de benen: het gevoel van zware benen, vooral als je lange tijd hebt rechtgestaan of gezeten, is een van de eerste signalen van spataders. 15 tot 30% van de mensen met spataders heeft hier last van.
• Spierkrampen: krampen in de benen komen ook vaak voor bij mensen met spataders.
• Jeuk en huidirritatie: de huid rond de spataders kan uitdrogen, geïrriteerd raken en gaan jeuken.

Hoe worden spataders in de benen vastgesteld?

Tijdens het eerste onderzoek zal de arts symptomen zoeken van veneuze ziekte, met andere woorden spataders, oedeem, pigmentvlekken of eczeem. Het volgende standaardonderzoek bestaat uit een echo-doppler van de aders. Die techniek van medische beeldvorming is pijnloos en onschadelijk voor het lichaam. Een sonde wordt op de huid geplaatst en verschoven, waarbij ze ultrasone golven verstuurt en de echo opvangt. Dankzij dit onderzoek kan de arts de bloedsomloop in de benen weergeven en evalueren, en kan er nagekeken worden of het bloed in de juiste richting stroomt en niet terugvloeit wanneer je rechtop staat.

Welke complicaties kunnen er optreden bij spataders in de benen?

Spataders in de benen zijn in het begin vaak onschadelijk. Ze geven enkel een zwaar gevoel in de onderste ledematen en zien er niet zo mooi uit. Maar als deze veneuze ziekte niet verzorgd wordt, kan ze na verloop van tijd complicaties met zich meebrengen:

• Oedeem in de enkels en de benen.
• Huidproblemen: variceus eczeem, okerdermatitis of spataderzweren.
• Flebitis of diepveneuze trombose: die treedt op wanneer een bloedklonter die zich in een spatader heeft gevormd, zich naar het diepe veneuze netwerk verplaatst.
• Longembolie: die treedt op wanneer een bloedklonter zich naar de longaders verplaatst.
• Bloedingen: een gevolg van een uitwendige of inwendige aderbreuk.

Hoe kan je spataders in de benen voorkomen?

Het is niet altijd mogelijk om spataders en de bijhorende onaangename symptomen te voorkomen, maar sommige eenvoudige gewoontes en oplossingen kunnen hier wel toe bijdragen:

• Regelmatig lichaamsbeweging inlassen: beweging bevordert een betere bloedsomloop. Activiteiten zoals wandelen, zwemmen of fietsen zijn bijzonder geschikt voor patiënten met veneuze ziekte.
• De benen regelmatig omhoog leggen. Die houding vergemakkelijkt de veneuze terugkeer naar het hart.
• Extreme temperaturen vermijden. Overmatige warmte of koude kunnen de bloedsomloop beïnvloeden.
• Veno-actieve behandelingen: deze worden ook venotonische behandelingen genoemd en zijn bedoeld om de gezondheid van de aders in de benen te verbeteren en om nachtelijke krampen, zware en pijnlijke benen te verlichten. Vraag altijd raad aan je arts of apotheker voordat je medicijnen begint te nemen.

Hoe kun je spataders in de benen behandelen?

Zoals we hierboven al aangaven, kunnen spataders ongemakken veroorzaken en soms zelfs tot ernstige complicaties leiden. Daarom is een tijdige en curatieve behandeling essentieel. De behandeling hangt af van de ernst van de spataders en de symptomen. Ze kan volgende elementen omvatten:

• Compressie
• Venotonische medicatie
• Chirurgische behandelingen

Hier ontdek je in detail hoe je spataders kunt behandelen en er komaf mee maakt.

Spataders in de benen zijn over het algemeen eerder onschuldig en niet zo mooi om te zien. Als ze niet behandeld worden, kunnen ze echter leiden tot ernstige complicaties. Met de juiste aanpak en enkele aanpassingen aan je levensstijl kan de impact van spataders in de benen onder controle worden gehouden. Heb je last van spataders in de benen? Raadpleeg dan een gezondheidswerker voor een precieze diagnose en aanbevelingen voor een geschikte behandeling.